Tijdens intervisie worden casussen en gespreksonderwerpen ingebracht die te maken hebben met je functioneren in de werksituatie. Binnen elke situatie spelen je gevoelens een belangrijke rol. Heb jij wel eens stil gestaan bij hoe jouw werk, elke dag weer, bepaald wordt door je GEVOELENS? En in het verlengde hiervan: hoe ga je om met jouw gevoelens in het contact met je cliënt, je collega of je leidinggevende. Veel leesplezier.
Wat zijn gevoelens?
Eerst maar eens een poging doen om gevoelens te beschrijven? Hoe worden ze gevormd? Hoe komen ze tot stand? Ik ben in de literatuur gedoken, op zoek naar antwoorden.
Volgens Damasio (2019) heeft elk mens te maken met ervaringen. De hele dag, je hele leven doe je met al je zintuigen ervaringen op. Al deze ervaringen krijgen een 'etiketje': positief, negatief of neutraal. De ervaringen worden opgeslagen op onze 'harde schijf' in het brein. Als deze ervaringen een aantal keren, in soortgelijke situaties voorkomen, zetten ze zich vast als gevoel. Je zou gevoel ook kunnen omschrijven als 'gestolde ervaringen'. In schema ziet het er ongeveer zo uit:
Situatie > interpretatie > gevoel.
Al deze opgeslagen ervaringen vertegenwoordigen je lichaamswijsheid (Damasio, 2019). Je lichaam, je gevoel geeft in dagelijkse en moeilijke situaties precies aan wat voor jou belangrijk is en hoe je ernaar kunt handelen. Zonder erbij na te denken, in een split second handel je.
Deze lichaamswijsheid kan ook gezien worden als een feedbackmechanisme. Ons lichaam geeft feedback over hoe we als mens een bepaalde situatie ervaren en in welke mate het overeenkomt met onze eigen wijsheid. Dit proces vindt de hele dag door plaats. Elk moment opnieuw. Hier ligt dan ook de verklaring voor hoe je handelt zoals je handelt.
Wat maakt het omgaan met gevoelens zo moeilijk?
Gevoelens benoemen is niet altijd even makkelijk. Soms liggen ze aan de oppervlakte en soms zijn ze diep opgeborgen. Binnen intervisie merk ik iedere keer weer hoe moeilijk het is om over onze gevoelens te praten. Het is moeilijk omdat praten over gevoelens nog steeds het imago heeft dat het ons zwak maakt ten opzichte van de ander. Maar andere factoren spelen volgens mij ook een rol. Belangrijk is volgens mij ook dat we niet geleerd hebben om over gevoelens te praten. Hebben onze ouders wel het goede voorbeeld gegeven? En als ze het probeerden liep het dan vaak uit op een ruzie? Wat wij ervan geleerd hebben (de gestolde ervaring) is dat praten over gevoelens emoties oproept waaruit ruzie ontstaat.
Het onderzoeken van je feedbackmechanisme en het verder ontwikkelen van je lichaamswijsheid is een activiteit tijdens intervisie.Dit levert vaak nieuwe inzichten op. Professionals reageren dan vaak met uitspraken als: oh, zit dat zo of zo had ik er nog nooit naar gekeken.
Maar met nieuwe inzichten zijn we er nog niet helemaal om heftige emoties en ruzie te verminderen. De vraag is hoe laat je dit dan zien in je gedrag.
Volgens mij komen we dan bij een tweede hindernis. Het gebruik van de juiste taal. Praten over gevoelens en emoties wordt vaak geuit in de vorm van een aanval, het beter weten, het gekwetste Ik verbergen, het van je afslaan. Deze taal hebben we geleerd en ons eigen gemaakt.
Maar er bestaat ook een andere taal. De taal van onderzoeken, niet veroordelen, je eigen behoeftes duidelijk maken, het zoeken naar een gezamenlijke oplossing. Tijdens intervisie stimuleer en leer ik professionals om in de Ik-vorm te praten, feiten en gevoelens te scheiden, tijdens het luisteren aan te sluiten bij de ander en gebruik te maken van de regels van een feedbackboodschap.
Het praten over je gevoelens in het bijzijn van de cliënt
Hoe vaak hoor ik niet van professionals dat het praten over je gevoelens niet professioneel is. Het idee bestaat dat een cliënt niet opgezadeld mag worden met jouw beslommeringen. Voor een deel klopt dat. De cliënt is er niet voor om jouw persoonlijke verhalen te horen.
Maar er is ook een andere kant. Een cliënt roept gevoelens op bij de professionals. En ook deze gevoelens kunnen uiteindelijk resulteren in flinke irritaties en uiteindelijk ruzies. De vraag kan ook gesteld worden hoe zowel de professional als de cliënt kunnen leren van elkaars feedbackmechanismen en levenswijsheid. Twee mensen in interactie met elkaar. Hoe mooi is dat.
Intervisie en gevoelens
Intervisie is een plek om de verborgen wijsheden bij elkaar en bij jezelf te ontdekken. Ontdekken is dan stap 1, maar onderzoeken hoe het ook bruikbaar is in het werk is stap 2.
Intervisie is ook een plek om te oefenen met je feedbackmechanisme. Een kleine groep, met enige veiligheid naar elkaar, is een prima oefenplek om gevoelens uit te spreken, in een taal die niet bedreigend/emotioneel is.
Mijn vraag aan jou
Ik realiseer me dat een onderwerp als gedachten, emoties en gevoelens een wel groot onderwerp is. Een blog schrijven is dan beperkend. De inhoud moet kort en krachtig zijn. Ik kan me voorstellen dat het veel vragen oproept. Wil jij met mij over deze onderwerpen verder praten? Het kan individueel, maar ook met een groep professionals. Ik kan een inspiratiesessie verzorgen waarbij ik dieper inga op bovenstaande materie. Mail me via onderstaande reactie. Tot ziens.
Literatuurbronnen
Damasio, A (2019.) Het gelijk van Spinoza. Vreugde, Verdriet en het voelende brein. Uitgeverij: Wereldbibliotheek
Reactie plaatsen
Reacties